Schapen en wol: denk je aan de één, dan denk je ook meteen aan de ander. De dikke warme vacht houdt schapen in de winter heerlijk warm, maar wanneer de vogeltjes gaan fluiten en de eerste zonnestralen doorbreken kan de warme jas juist belemmerend worden. Dus: tijd om te scheren! Maar wanneer scheer je dan een schaap? En hoe doe je dat dan? En kun je beter zelf schapen scheren, of iemand laten komen? In dit artikel nemen we het hele proces door, van dikke winterjas tot heerlijk luchtig zomervachtje.
Wanneer schaap scheren?
Wanneer schapen geschoren moeten worden en hoe vaak je scheert, hangt deels af van het weer en deels van je eigen voorkeur. De meeste mensen kiezen ervoor om hun schaap één keer per jaar te scheren, nadat het al een aantal weken flink heet is geweest. Het wolvet (het vettige laagje dat de wol zo isolerend en waterafstotend maakt) is dan wat dunner en de vacht is wat losser. Je komt dan ongeveer uit in juni, begin juli; dat verschilt natuurlijk per jaar en er is geen ‘vaste’ beste maand voor schapen scheren.
Twee keer per jaar scheren?
Sommige schapenbaasjes kiezen ervoor om twee keer per jaar te scheren, één keer vroeg in het voorjaar en dan nog een keer aan het eind van de zomer. Er wordt hier vooral voor gekozen wanneer het al vroeg in de lente flink heet is; de schaapjes worden dan alvast van hun warme dikke vacht verlost. Je moet dan wel echt nog een keer scheren aan het eind van de zomer. Als je alleen scheert in het voorjaar, dan kunnen er door de zomer heen veel vliegeneitjes en andere parasieten in de wol komen te zitten, vooral rondom het achterste van het schaap (dit noemen dierenartsen en schapenhouders ‘myasis’). Een herhaalbeurt is dus echt heel belangrijk!
Schaap niet scheren?
‘Kan ik mijn schaap ook niet scheren?’ hoor je wel eens gevraagd worden. Een logische vraag, want schapen in de natuur worden immers ook niet geschoren. Dat klopt, maar de schaapjes die jij in de wei hebt staan zijn toch wat anders dan de wilde schapen in de natuur. De schapenrassen van vandaag de dag zijn zo doorgefokt dat ze niet meer vanzelf hun wol kwijtraken. Als je je schapen niet scheert, dan wordt de wol te dik en zwaar. Hierdoor kunnen schapen omvallen of huidziektes krijgen. Ook kan de wol een broedplaats worden voor parasieten. De scheerbeurt zelf is voor de schapen stressvol, maar die paar minuten eens of tweemaal per jaar zijn een stuk beter dan de gevolgen van niet-scheren. Je zult dus echt met een scheermachine aan de slag moeten of een professionele schaapscheerder moeten laten komen.
Winterscheren?
Tot slot hoor je wel eens over schapen scheren in de winter. Dit winterscheren is voor hobbymatige schapenhouders over het algemeen niet relevant. Het gebeurt vooral in de bedrijfsmatige schapenhouderij waarbij schapen met zijn honderden samen in de stal staan gedurende de winter.
Zelf schaap scheren of schaapscheerder laten komen?
Je kan zelf schapen scheren of een schaapscheerder inhuren. Het is maar net je eigen voorkeur waar je voor kiest. De voordelen van een professionele schaapscheerder is dat je zeker weet dat het goed gebeurt, je niet zelf aan de slag hoeft en je geen materialen nodig hebt. Een van de grootste nadelen is natuurlijk de kosten van de schaapscheerder. De schapen scheren prijs varieert sterk per regio en hangt bovendien meestal af van hoeveel schapen je laat scheren. De kosten per schaap gaan omlaag naarmate je meer schapen hebt.
Een prijsindicatie voor schapen scheren voor hobbymatige houders is een paar tientjes aan voorrijkosten (denk 30, 40 euro) en zo’n €4 à €7 per schaap. Voor hele grote kuddes van honderden schapen kun je soms voor minder dan 3 euro per schaap terecht. Soms vind je op Marktplaats of via via mensen die goedkoop schapen scheren aanbieden. Dat kan handig zijn, maar let wel even op of je te maken hebt met een professionele schapenscheerder of met een hobbyist die in de weekenden een paar tientjes bij wil verdienen.
Je kunt natuurlijk ook zelf je schapen scheren, als je bereid bent een scheermachine voor schapen te kopen en je bereid bent te leren. Het is niet heel lastig, maar je moet er wel even handigheid in krijgen. Verwacht niet de eerste keer een snel en perfect resultaat! Het voordeel is dat het kosten bespaart (je moet éénmaal een scheerapparaat voor schapen kopen, maar die kosten heb je er vaak na 2 of 3 keer scheren al uit). Ook hoef je geen afspraak te maken (schaapscheerders zijn vaak razend druk!) en kun je zelf een goede, droge dag uitkiezen. Als je een goede band hebt met je schapen, dan zijn ze misschien ook rustiger wanneer je het zelf doet in plaats van dat een vreemde komt. Mogelijke nadelen zijn dat je echt even moet oefenen, je misschien geen mooi resultaat krijgt of het niet meteen lukt om de wol er in één stuk af te halen, en natuurlijk ook dat je eenmalig wel wat moet investeren in een scheermachine.
Scheermachine kopen
Een schapentondeuse kun je helaas niet in elke elektronicazaak of dierenwinkel kopen. Gelukkig zijn ze tegenwoordig wel makkelijk online te bestellen. Scheermachines voor honden en konijnen kunnen vaak niet ook voor schapen gebruikt worden; de wol van een schaap is een stuk dikker dan de vacht van een konijn.
Er zijn een paar dingen waar je op moet letten bij het kopen van een scheermachine:
- Werkt de machine op netstroom of heeft hij een accu? De meeste schapentondeuses vereisen een snoer, maar als je wilt scheren op een plek zonder stopcontact dan is een accu misschien handiger.
- Zijn borsteltjes en smeerolie inbegrepen? Zo niet, dan moet je dit er los even bij kopen.
- Heeft het apparaat meerdere versnellingen? Het is handig om verschillende scheerstanden te hebben, omdat de wol op de buik en nek vaak makkelijker te scheren is (en dus een minder hoge versnelling nodig heeft) dan de stugge wol aan de zijkanten en op de rug.
Voorbereidingen
- Zet je schapen op stal of verzamel ze op een klein stukje wei. Dit voorkomt dat je ze vlak van tevoren stress oplevert door ze te moeten vangen.
- Zorg dat je schaap niet te veel eet voor de scheerbeurt. Een volle maag heeft het risico om te verwentelen, wat betekent dat de ingewanden verdraaid raken.
- Het is makkelijker scheren als de wol goed droog is. Scheer het liefst dus na een paar droge dagen, of zet je schapen de dag van tevoren binnen als er kans is op regen.
- Zorg dat je alle benodigdheden voor schapen scheren klaar hebt liggen. Zo hoef je niet halverwege te stoppen om spullen te pakken.
Schapen scheren benodigdheden:
- Een scheerapparaat
- Eventuele verlengsnoeren
- Een schaartje (om mee bij te knippen)
- Een borsteltje (om de scheermessen mee schoon te vegen)
- Olie om het scheerapparaat te smeren
- Een mesje om meteen de hoefjes te bekappen
- Jodium of andere wondontsmetting voor eventuele wondjes of sneetjes die tijdens het scheren ontstaan
- Zonnebrandcrème of -spray, het liefst voor baby’s. Na het scheren kunnen schapen flink verbranden, dus smeer of spray bij zonnig weer wat zonnebrandcrème ter bescherming van de huid.
Hoe scheer je een schaap?
Zet het schaap op zijn kont en klem je benen eromheen. Hou je schaap stevig vast zodat het niet gaat spartelen of te veel bewegen.
Begin met scheren bij de kop, hier is de wol vaak wat losser. Scheer in banen langs elkaar stukje na stukje naar beneden, altijd beginnende bij de kop. Je scheert dus eerst alles los tot aan de voorpoten, en dan steeds verder naar onderen. Scheer de zijkanten ook in banen, maar wees voorzichtig rondom de navel en het kruis van het schaap. De wol is hier soms ook vrij dun; je zou het ook met een schaartje kunnen doen. Leg het schaap niet op zijn rug, maar leg de rug tegen jezelf aan.
Rol tijdens het scheren de wol zachtjes op. Het liefst wil je de wol in één stuk houden, maar als dit de eerste keer is dat je een schaap scheert, dan lukt dat misschien niet. Dat maakt niet uit, dat komt de volgende keer dan wel.
Als je voor het eerst zelf aan de slag gaat met een scheermachine, dan is het misschien handig om eerst een filmpje te kijken als voorbeeld. Hou er dan wel rekening mee dat het bij jou de eerste keer vast niet net zo snel en handig gaat. Dat geeft niet; oefening baart kunst! Een goed voorbeeld van hoe je een schaap scheert is hier te vinden op Youtube:
Enkele tips bij schapen scheren
- Ga je met meerdere schapen aan de slag, begin dan bij het oudste of rustigste schaap. Zo hebben de andere schaapjes alvast een goed voorbeeld. Als één schaap over de dam is…
- Controleer voordat je begint of het schaap ‘lelletjes’ heeft. Sommige schaapjes hebben twee huidaanhangseltjes aan de keel, die door hun dikke laag wol doorgaans niet te zien zijn. Je wil deze er niet af scheren!
- Zorg dat je de huid goed strak houdt; rimpels in de huid kunnen leiden tot sneetjes.
- Hou het schaap stevig vast en blijf rustig. Zo blijf je schaap ook rustig en verloopt de scheerbeurt een stuk soepeler.
- Leg het schaap niet op zijn rug; dit is niet goed voor de darmen (er bestaat het risico op ‘scheerziekte’).
- Trek tijdens het scheren niet aan de wol, zo ontstaan er sneller wondjes. Trek in plaats daarvan aan de huid om het vel goed strak te houden.
- Veeg het scheerapparaat regelmatig schoon en smeer de mesjes vaak in met een paar druppels olie
Hoelang duurt het om een schaap te scheren?
Tijd loopt flink uiteen tussen professionele schaapscheerders die duizenden schapen per jaar scheren, en hobbymatige schapenhouders die het pas een paar keer gedaan hebben. Een professionele schaapscheerder is soms met 3 minuten al klaar; ga je zelf aan de slag, dan ben je waarschijnlijk wel wat langer bezig.
Hoefjes bekappen
Veel mensen kiezen ervoor om na het scheren meteen de hoeven van het schaap te bekappen; je hebt het schaap immers al vast en het moet toch gebeuren. Ga je dit doen, dan heb je een mesje nodig. Veeg de hoefjes eerst goed schoon. Snij het teveel aan nagel aan de achterkant van het pootje weg. Snij vervolgens de nagels recht bij en verwijder alle losse stukjes en uitsteekseltjes. Zorg dat je aan beide kanten van de hoef evenveel afsnijdt, anders krijg je een scheef lopend schaap.
Misschien is het fijn om een voorbeeld te zien. Dit filmpje op Youtube laat goed zien hoe je de hoeven van schapen moet bekappen:
Na het scheren
Na de scheerbeurt zijn je schapen gevoelig voor zonnebrand; zorg voor voldoende schaduw en beschutting en bescherm ze eventueel met wat zonnebrandcrème. Het is belangrijk dat schapen na de scheerbeurt genoeg drinken om uitdroging te voorkomen. Zorg dus voor voldoende vers drinkwater, misschien een beetje meer dan je normaal hebt staan. Tot slot is voor je schaap scheren vaak een stressvolle gebeurtenis. Laat je beestjes de rest van de dag lekker met rust zodat ze kunnen bijkomen.
Wat doe je met de wol?
Als het gelukt is om de wol er mooi aan één stuk af te krijgen, dan kun je deze bewerken of verkopen. Rijk word je er niet van; een schaap heeft zo’n twee kilo wol en een kilo onbewerkte wol is zo’n 10 tot 20 cent waard. Er zijn ook hobbyisten die heel blij worden van een schapenvacht. Je kunt na schapen scheren de wol ook zelf wassen. Dit kun je gewoon doen in de wasmachine op lage temperatuur, gebruik hiervoor wel een speciaal wolwasmiddel. Soms kost het een paar wasbeurten om de wol mooi schoon en zacht te krijgen. De gewassen wol kan vervolgens worden gesponnen, geverfd, enzovoort. Dit hele ambachtelijke proces is nogal tijdsintensief en valt buiten het kader van het artikel, maar kijk als je dat leuk vindt maar eens op Wikipedia om een idee te krijgen van wat er allemaal bij komt kijken.
Natuurlijk kun je de wol ook gewoon weggooien. Dat lijkt zonde, maar zeker als het je niet gelukt is om de wol mooi in één stuk af te scheren en je zit met veel losse stukjes, dan zijn er waarschijnlijk niet veel gewillige kopers.
